ახალი ეროვნული კვლევის შედეგები, რომელიც საქართველოში თამბაქოს მოხმარების შესახებ ჩატარდა, მნიშვნელოვან სურათს ასახავს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე. კვლევის მონაცემებით, ქვეყანაში ყოველი მეოთხე ზრდასრული ადამიანი თამბაქოს მომხმარებელია. ეს სტატისტიკა ხაზს უსვამს ერთ-ერთ ყველაზე მწვავე გამოწვევას ჯანდაცვის სექტორში და მიუთითებს პრევენციული ღონისძიებების გაძლიერების გადაუდებელ აუცილებლობაზე. თამბაქოს მოხმარება, როგორც ცნობილია, მრავალი სერიოზული დაავადების, მათ შორის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, ონკოლოგიური პათოლოგიების და ფილტვების ქრონიკული ობსტრუქციული დაავადების (ფქოდ) განვითარების ერთ-ერთი მთავარი რისკ-ფაქტორია.

რა გვიჩვენებს ეროვნული კვლევა?

ეროვნული კვლევები, როგორც წესი, მიზნად ისახავს ქვეყანაში კონკრეტული სფეროს მდგომარეობის მასშტაბური შეფასებას. თამბაქოს მოხმარების შემთხვევაში, ასეთი კვლევა იძლევა ინფორმაციას არა მხოლოდ მომხმარებელთა რაოდენობის შესახებ, არამედ აანალიზებს დემოგრაფიულ თავისებურებებს, მოხმარების სიხშირეს, თამბაქოს პროდუქტების სახეობებს (სიგარეტი, ელექტრონული სიგარეტი, ჩიბუხი, დასაღეჭი თამბაქო და ა.შ.) და მოწევის დაწყების ასაკს. მონაცემი, რომ ზრდასრულთა 25% თამბაქოს აქტიური მომხმარებელია, შეშფოთების საფუძველს იძლევა და მოითხოვს დეტალურ ანალიზს, თუ როგორ ნაწილდება ეს მაჩვენებელი მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფში, როგორიცაა ასაკი, სქესი, სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი თუ საცხოვრებელი ადგილი (ქალაქი/სოფელი). მსგავსი კვლევები ფასდაუდებელია ეფექტური საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პოლიტიკის შესამუშავებლად და მიზნობრივი ინტერვენციების დასაგეგმად.

ჯანმრთელობის რისკები და სოციალური ტვირთი

თამბაქოს მოხმარება პირდაპირ კავშირშია ჯანმრთელობის უამრავ პრობლემასთან. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მონაცემებით, თამბაქო ყოველწლიურად მილიონობით ადამიანის სიკვდილის მიზეზი ხდება. საქართველოში თამბაქოს მოხმარების ასეთი მაღალი მაჩვენებელი არა მხოლოდ ინდივიდუალურ ჯანმრთელობას უქმნის საფრთხეს, არამედ მნიშვნელოვან ტვირთად აწვება ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემას. თამბაქოთი გამოწვეული დაავადებების მკურნალობა დიდ ფინანსურ რესურსებს და ადამიანურ კაპიტალს მოითხოვს. ამასთან, თამბაქოს მოხმარება იწვევს შრომისუნარიანობის შემცირებას, ნაადრევ სიკვდილიანობას და სიცოცხლის ხარისხის გაუარესებას, რაც ეკონომიკურ ზარალსაც აყენებს სახელმწიფოს. აუცილებელია ამ სოციალური და ეკონომიკური ასპექტების გათვალისწინება პოლიტიკის შემუშავებისას.

დემოგრაფიული ტენდენციები და სამიზნე ჯგუფები

თამბაქოს მოხმარების გავრცელება ხშირად არათანაბრად ნაწილდება მოსახლეობაში. მაგალითად, ზოგიერთ ქვეყანაში მამაკაცებში მოხმარების მაჩვენებელი გაცილებით მაღალია, ვიდრე ქალებში, თუმცა ბოლო წლებში შეინიშნება ქალებში მოწევის გავრცელების ზრდის ტენდენცია. ასევე, განსხვავებები შეიძლება არსებობდეს ასაკობრივ ჯგუფებს შორის – ახალგაზრდებში ელექტრონული სიგარეტების პოპულარობის ზრდა ახალ გამოწვევებს აჩენს. სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი და განათლების დონე ასევე ხშირად არის დაკავშირებული თამბაქოს მოხმარების ჩვევებთან. ამ დეტალური დემოგრაფიული მონაცემების გარეშეც კი, ერთი მეოთხედის მაჩვენებელი მიანიშნებს, რომ პრობლემა ფართოდაა გავრცელებული სხვადასხვა სეგმენტში. ამ ინფორმაციის ზუსტად იდენტიფიცირება კვლევის ერთ-ერთი მთავარი მიზანია, რათა პრევენციული კამპანიები უფრო მიზანმიმართული და ეფექტური გახდეს.

პრევენციის სტრატეგიები და სახელმწიფო პოლიტიკა

თამბაქოს მოხმარების შესამცირებლად კომპლექსური მიდგომაა საჭირო, რომელიც მოიცავს როგორც საკანონმდებლო რეგულაციებს, ისე საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლებას. საქართველომ ბოლო წლებში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგა თამბაქოს კონტროლის მიმართულებით, მათ შორის მოწევის აკრძალვა საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში და თამბაქოს ნაწარმის შეფუთვაზე გამაფრთხილებელი წარწერების განთავსება. თუმცა, ეროვნული კვლევის შედეგები ცხადყოფს, რომ საჭიროა შემდგომი ძალისხმევა. პრევენციის ეფექტურ სტრატეგიებში შეიძლება შევიდეს:

• თამბაქოს ნაწარმზე გადასახადების ზრდა, რაც ამცირებს მის ხელმისაწვდომობას;
• მოწევის შეწყვეტის სერვისების გაფართოება და მათი ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესება;
• ახალგაზრდებში საგანმანათლებლო პროგრამების გააქტიურება თამბაქოს მავნებლობის შესახებ;
• ელექტრონული სიგარეტებისა და ახალი თაობის თამბაქოს პროდუქტების რეგულაცია, რომლებიც ხშირად მოზარდებსა და ახალგაზრდებში ვრცელდება.

საერთაშორისო გამოცდილება და სამომავლო პერსპექტივები

მრავალ ქვეყანას აქვს წარმატებული გამოცდილება თამბაქოს კონტროლის სფეროში. სინგაპური, ავსტრალია, კანადა და გაერთიანებული სამეფო მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმ სახელმწიფოებისა, რომლებმაც მკაცრი პოლიტიკისა და საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების კამპანიების მეშვეობით მნიშვნელოვნად შეამცირეს მოწევის მაჩვენებლები. საქართველოსთვის მნიშვნელოვანია საერთაშორისო გამოცდილების გაზიარება და ადაპტირება ადგილობრივ კონტექსტზე. მომავალში, პრიორიტეტული უნდა გახდეს არა მხოლოდ არსებული მომხმარებლებისთვის დახმარების შეთავაზება, არამედ ახალი თაობების დაცვა თამბაქოს ინდუსტრიის გავლენისგან. ეს მოიცავს რეგულაციების გამკაცრებას მარკეტინგის, რეკლამისა და პროდუქციის ხელმისაწვდომობის კუთხით. ჯანდაცვის სექტორის, სამოქალაქო საზოგადოებისა და სამთავრობო უწყებების კოორდინირებული მუშაობა გადამწყვეტი იქნება ამ გამოწვევის დასაძლევად.

დასასრულს, ეროვნული კვლევის შედეგები, რომელიც აჩვენებს, რომ საქართველოში ყოველი მეოთხე ზრდასრული თამბაქოს მომხმარებელია, ნათლად მიუთითებს პრობლემის სერიოზულობაზე. ეს მონაცემი არა მხოლოდ სტატისტიკური მაჩვენებელია, არამედ ასახავს ათასობით ადამიანის ჯანმრთელობის რისკებსა და საზოგადოებრივ ტვირთს. თამბაქოს კონტროლის პოლიტიკის გაძლიერება, პრევენციული კამპანიების გაფართოება და მოწევის შეწყვეტის სერვისების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საქართველოს მოქალაქეების ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობისთვის. მხოლოდ თანმიმდევრული და მიზანმიმართული მოქმედებებითაა შესაძლებელი ამ გლობალურ გამოწვევასთან ეფექტური ბრძოლა.