საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურმა (სუს) ოფიციალური განცხადება გაავრცელა იმ ქიმიურ ნივთიერებასთან დაკავშირებით, რომელსაც პოლიცია საპროტესტო აქციების დროს წლების განმავლობაში იყენებდა. სუს-ის ინფორმაციით, გამოყენებული ნივთიერება არის ქლორბენზილიდენ მალონონიტრილი, რომელიც ფართოდ არის ცნობილი, როგორც CS გაზი. უწყებამ მკაცრად უარყო საერთაშორისო მედიაში გაჩენილი ვარაუდი იმის თაობაზე, რომ ხელისუფლებამ შესაძლოა „ქამიტი“ გამოიყენა.
ეს განმარტება პასუხობდა საერთაშორისო მედიასაშუალების, კერძოდ კი BBC-ის მიერ ჩატარებულ ბოლოდროინდელ გამოძიებას, სადაც გაჩნდა ეჭვი, რომ ქართული პოლიციის მიერ გამოყენებული საშუალებები სტანდარტულ ცრემლსადენ გაზს სცდებოდა. სუს-ის განცხადებით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ შეძენილი და წლების განმავლობაში გამოყენებული ფხვნილი არის ზუსტად CS გაზი, რომელიც საყოველთაოდ გამოიყენება მასობრივი კონტროლის ოპერაციების დროს.
CS გაზი: გამოყენების სტანდარტები და შესყიდვების საკითხი
ქლორბენზილიდენ მალონონიტრილი, ანუ CS გაზი, არის ქიმიური ნაერთი, რომელსაც მსოფლიოს მრავალი სამართალდამცავი სააგენტო იყენებს დემონსტრაციების დასაშლელად. სუს-ის განცხადება ფოკუსირებული იყო გამოყენებული ნივთიერების იდენტიფიცირებაზე და დაადასტურა, რომ საქართველოს ხელისუფლებას არასდროს შეუძენია ნივთიერება „ქამიტი“, როგორც ეს ზოგიერთ ანგარიშში იყო ნაგულისხმები. უწყების ცნობით, CS გაზი გამოიყენებოდა საჭიროებისამებრ, მიმდინარე აქციების ფარგლებში, მათ შორის გასული წლის 4-5 დეკემბრის მოვლენების დროსაც.
განმარტებაში არ იყო დაკონკრეტებული, ხდებოდა თუ არა ნივთიერების წყლის ჭავლის ნაკადთან შერევა, რაც ასევე იყო ერთ-ერთი დაშვება საერთაშორისო მედიის გამოძიებაში. თუმცა, სუს-მა აღნიშნა, რომ ნაერთი გამოყენებულ იქნა სპეციალურ გამხსნელთან ერთად. ეს დეტალი მნიშვნელოვანია კონტექსტისთვის, რადგან იგი მიუთითებს იმაზე, რომ ქიმიური აგენტი, შესაძლოა, თხევადი ფორმით, სპეციალური მოწყობილობებით იქნას გამოყენებული დემონსტრანტების წინააღმდეგ.
საერთაშორისო ფონი და დემოკრატიული უკუსვლის საკითხი
ეს შიდა დებატები უსაფრთხოების უწყებების მიერ გამოყენებულ საშუალებებზე, საერთაშორისო კონტროლის ფართო კონტექსტში განიხილება. ამავდროულად, „ქართული ოცნების“ საგარეო საქმეთა მინისტრი, მაკა ბოჭორიშვილი, ვენაში ეუთო-ს მინისტერიალს ესწრებოდა. მინისტერიალზე, რომელიც 4-5 დეკემბერს გაიმართა, მან მონაწილეობა მიიღო მაღალი დონის შეხვედრებში და სიტყვით მიმართა საბჭოს.
ეუთო-ს მოქმედმა თავმჯდომარემ და ფინეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ელინა ვალტონენმა, გახსნით სიტყვაში საქართველოსთან დაკავშირებით რამდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხი წამოჭრა. მან ხაზი გაუსვა ორგანიზაციის მტკიცე ერთგულებას საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მიმართ, რაც ჟენევის საერთაშორისო დისკუსიებისა და ინციდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების მექანიზმის ფარგლებში გამოიხატება. თუმცა, მინისტრმა ვალტონენმა ასევე ახსენა შეშფოთება „დემოკრატიული უკუსვლის“ თაობაზე, რაც პირდაპირ უკავშირდება ქვეყანაში მიმდინარე შიდა პოლიტიკურ პროცესებსა და სამოქალაქო საზოგადოებასთან ურთიერთობას.
ეკონომიკური პროექტები და სანქციებისგან თავის არიდების ეჭვები
გარდა უსაფრთხოებისა და დემოკრატიული საკითხებისა, ქვეყნის ირგვლივ გაჩენილი საერთაშორისო ყურადღება მოიცავს ეკონომიკურ პროექტებსაც, რომლებიც რუსეთთან კავშირებს ეხება. კორუფციის მონიტორინგის ადგილობრივმა ორგანიზაციამ, „საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველომ“ (TI-Georgia) გამოაქვეყნა ანგარიში, სადაც ნათქვამია, რომ შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარე ყულევის ნავთობგადამამუშავებელმა ქარხანამ შესაძლოა დასავლეთის ქვეყნებში სანქციებისთვის თავის არიდების ეჭვები გააჩინოს.
ეს 700 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების ქარხანა, რომელსაც „ქართული ოცნების“ მთავრობა ქვეყნის ენერგეტიკული უსაფრთხოებისთვის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან პროექტად ასახელებდა, ყურადღების ცენტრში მას შემდეგ მოექცა, რაც სააგენტო Reuters-ის მიერ გავრცელებულ ანგარიშში აღინიშნა, რომ ოქტომბერში მან რუსული ნავთობის პირველი პარტია მიიღო. 21 ოქტომბრის ანგარიშში ნათქვამი იყო, რომ ტანკერ „კაისერიმ“ ნოვოროსიისკის პორტიდან 105,340 მეტრული ტონა „ციმბირული ლაითის“ ნედლი ნავთობი ჩამოიტანა. TI-Georgia-ს თანახმად, აღნიშნული ტვირთი მიწოდებულ იქნა რუსული კომპანია „რუსნეფტის“ მიერ, რამაც შესაძლოა შექმნას პირობები, რომ რუსული ნავთობი საქართველოში გადამუშავების შემდეგ ქართულ პროდუქტად გაფორმდეს და მოხდეს მისი რეექსპორტი, რაც შეიძლება მოსკოვის სანქციების თავიდან არიდების სქემად იქნას აღქმული.
საერთაშორისო ურთიერთობების ბალანსი
სუს-ის განმარტებამ, რომელიც პასუხობდა კონკრეტულ ეჭვებს პოლიციის ქმედებებთან დაკავშირებით, ნათელი მოჰფინა სამართალდამცავების მიერ გამოყენებულ ქიმიურ აგენტს. თუმცა, მიუხედავად ამ ტექნიკური დაზუსტებისა, საქართველო კვლავ რჩება საერთაშორისო პოლიტიკური და ეკონომიკური დებატების ნაწილად.
სუს-ის განცხადება CS გაზის გამოყენების თაობაზე მიზნად ისახავს საზოგადოებრივი ნდობის აღდგენას იმ საკითხზე, რომელიც უშუალოდ უკავშირდება ფუნდამენტური უფლებების რეალიზაციას საპროტესტო შეკრებების დროს. ამავე დროს, საერთაშორისო პარტნიორების მხრიდან გაჟღერებული შეშფოთება დემოკრატიულ ნორმებსა და ეკონომიკურ გამჭვირვალობაზე მიუთითებს, რომ საქართველოს ხელისუფლებას კვლავ უწევს ძალისხმევა გამოიჩინოს საერთაშორისო საზოგადოებასთან ურთიერთობების ბალანსის შესანარჩუნებლად, განსაკუთრებით გლობალური გეოპოლიტიკური დაძაბულობის ფონზე.
