ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ (ECtHR) 11 დეკემბერს გამოაქვეყნა გადაწყვეტილება, რომლის თანახმადაც საქართველომ დაარღვია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის სამი მუხლი 2019 წლის 20-21 ივნისის საპროტესტო აქციების ძალადობრივი დარბევის დროს, რომელიც ცნობილია, როგორც „გავრილოვის ღამე“. სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება ეხება 26 განმცხადებელს, რომელთა საქმეებიც განიხილა სასამართლომ.

დარღვევები ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციიდან

სასამართლომ ერთხმად დაადგინა, რომ საქართველომ დაარღვია კონვენციის მე-3 მუხლი, რომელიც კრძალავს არაადამიანურ და დამამცირებელ მოპყრობას, 26 განმცხადებლიდან 24-ის მიმართ. ასევე, დაირღვა მე-10 მუხლი, რომელიც იცავს გამოხატვის თავისუფლებას 14 განმცხადებლის შემთხვევაში და მე-11 მუხლი, რომელიც შეკრების თავისუფლებას ეხება, 11 განმცხადებლის მიმართ. სასამართლომ არ დაადგინა 38-ე მუხლის დარღვევა, რომელიც სახელმწიფოს სასამართლოსთან თანამშრომლობის ვალდებულებას გულისხმობს.

სასამართლოში შევიდა ხუთი განაცხადი: ბერიკაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, კურდოვანიძე და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ, ბაღაშვილი და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ, სვანიძე საქართველოს წინააღმდეგ.

კონტექსტი: „გავრილოვის ღამე“

2019 წლის 20 ივნისს, თბილისში, პარლამენტის შენობის წინ საპროტესტო აქცია დაიწყო, რომელიც რუსეთის დუმის დეპუტატის, სერგეი გავრილოვის მიერ საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძლის დაკავებას მოჰყვა. აღნიშნულმა ფაქტმა საზოგადოების უკიდურესი უკმაყოფილება გამოიწვია. აქცია თავდაპირველად მშვიდობიანი ხასიათის იყო, თუმცა მოგვიანებით, ღამით, მას ძალადობრივი შეტაკებები მოჰყვა პოლიციასთან. სამართალდამცველებმა გამოიყენეს ცრემლსადენი გაზი, რეზინის ტყვიები და წყლის ჭავლი აქციის დასაშლელად.

შედეგად, დაშავდა ასობით ადამიანი, მათ შორის ჟურნალისტები და პოლიციელები. რამდენიმე ადამიანმა თვალი დაკარგა რეზინის ტყვიების გამოყენების გამო. მომხდარის შემდეგ, არაერთი გამოძიება დაიწყო, როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო დონეზე, რათა შეფასებულიყო პოლიციის მიერ ძალის გამოყენების კანონიერება და პროპორციულობა.

ამ მოვლენებმა მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაზე. საზოგადოების პროტესტი გაგრძელდა მომდევნო თვეების განმავლობაში, რასაც თან ახლდა მთავრობის გადადგომის მოთხოვნები და საარჩევნო რეფორმების გატარების აუცილებლობა.

მომავალი ნაბიჯები და პერსპექტივები

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება მნიშვნელოვანია, რადგან ის ხაზს უსვამს სახელმწიფოს პასუხისმგებლობას, დაიცვას მოქალაქეების უფლებები შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებაზე, ასევე, თავიდან აიცილოს არაადამიანური მოპყრობა. მოსალოდნელია, რომ აღნიშნული გადაწყვეტილება გავლენას მოახდენს საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, განსაკუთრებით, საპროტესტო აქციების მართვის კუთხით. მნიშვნელოვანია, რომ სახელმწიფომ გაითვალისწინოს სასამართლოს რეკომენდაციები და უზრუნველყოს მსგავსი დარღვევების პრევენცია მომავალში.