საქართველოს პარლამენტმა ცვლილებები შეიტანა კანონებში „ფსიქიკური ჯანმრთელობის შესახებ“ და „იარაღის შესახებ“, რაც ჯანდაცვის სამინისტროს ფსიქიკური პრობლემების მქონე პირთა ცენტრალიზებული მონაცემთა ბაზის შექმნას ითვალისწინებს. საკანონმდებლო ცვლილებები 2025 წლის 9 დეკემბერს მიიღეს. ინიციატივას საზოგადოების ნაწილი აკრიტიკებს და უფლებების დარღვევის საფრთხეებზე მიუთითებს.
მონაცემთა ბაზის შექმნის მიზანი და შინაარსი
ცვლილებების თანახმად, ჯანდაცვის სამინისტრო ვალდებულია, 2026 წლის პირველ მარტამდე შექმნას მონაცემთა ბაზა, რომელშიც განთავსდება ინფორმაცია ფსიქიატრიული დიაგნოზის მქონე პირების, ასევე ალკოჰოლიზმზე, ნარკომანიასა და სხვა ნივთიერებებზე დამოკიდებულების დიაგნოზის მქონე მოქალაქეების შესახებ. პროექტში შინაგან საქმეთა სამინისტროც ჩაერთვება.
მთავრობის განმარტებით, მონაცემთა ბაზის შექმნის მიზანია დროული და სანდო ინფორმაციის მოპოვება, რაც სახელმწიფოს საშუალებას მისცემს, ეფექტურად უზრუნველყოს შესაბამისი მექანიზმების ფუნქციონირება. ეს მექანიზმები მიმართული იქნება საზოგადოების უსაფრთხოების დაცვისა და რისკების პრევენციისკენ.
კრიტიკა და შეფასებები
კანონპროექტის მიღებას კრიტიკული შეფასებები მოჰყვა ფსიქოლოგებისა და უფლებადამცველების მხრიდან. ისინი შიშობენ, რომ მონაცემთა ბაზა შესაძლოა გამოყენებულ იქნას, როგორც „კონტროლის, დისკრიმინაციისა და მანიპულირების ინსტრუმენტი“. მათი თქმით, აღნიშნული ინიციატივა არღვევს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის პრინციპებს და სტიგმატიზაციას უწყობს ხელს ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებს.
კრიტიკოსები ხაზს უსვამენ, რომ მონაცემთა ბაზაში ინფორმაციის შეტანა, შესაძლოა, გახდეს მოქალაქეების უფლებების შეზღუდვის საფუძველი. მაგალითად, მათ შეიძლება უარი ეთქვათ გარკვეულ პროფესიებზე, მართვის მოწმობის აღებაზე ან სხვა სერვისებზე წვდომაზე.
მომავალი პერსპექტივები
მიუხედავად კრიტიკისა, მთავრობა გეგმავს, გააგრძელოს მუშაობა მონაცემთა ბაზის შექმნაზე და უზრუნველყოს მისი ეფექტური ფუნქციონირება. პარლამენტის მიერ მიღებული კანონი ჯანდაცვის სამინისტროს აძლევს მანდატს, შეიმუშაოს შესაბამისი რეგულაციები და პროცედურები, რომლებიც უზრუნველყოფს მონაცემთა დაცვასა და კონფიდენციალურობას.
საკითხთან დაკავშირებით დისკუსია, სავარაუდოდ, მომავალშიც გაგრძელდება. მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ გაითვალისწინოს კრიტიკული მოსაზრებები და უზრუნველყოს მონაცემთა ბაზის შექმნის პროცესი გამჭვირვალედ და ადამიანის უფლებების დაცვის გარანტიებით.
