მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ აქტიურად ლობირებს საკანონმდებლო ცვლილებებს, რომლებიც საგრძნობლად შეცვლის უმაღლესი განათლების დაფინანსების მოდელს საქართველოში. პარტიის განცხადებით, ახალი მოდელი ხელს შეუწყობს განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდას და ყველა მოქალაქეს მისცემს შესაძლებლობას, მიიღოს უმაღლესი განათლება საჯარო უნივერსიტეტებში უფასოდ. თუმცა, აღნიშნულ ინიციატივას აკადემიურ წრეებში კრიტიკული შეფასებები მოჰყვა, რადგან არსებობს შიში, რომ ცვლილებებმა შესაძლოა უარყოფითად იმოქმედოს უნივერსიტეტების ავტონომიურობაზე და ხარისხზე.
დაფინანსების არსებული მოდელი და დაგეგმილი ცვლილებები
დღეს მოქმედი ვაუჩერული სისტემის თანახმად, სახელმწიფო დაფინანსება მიჰყვება სტუდენტს, რაც იმას ნიშნავს, რომ საჯარო თანხები ნაწილდება უნივერსიტეტებზე იმის მიხედვით, თუ რამდენი სტუდენტი ირიცხება მათთან. სტუდენტები იღებენ სახელმწიფო გრანტს ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების მიხედვით. აღნიშნული მოდელი 2000-იანი წლების დასაწყისში დაინერგა.
დაგეგმილი ცვლილებების თანახმად, 2026 წლიდან სახელმწიფო სრულად დაფარავს ყველა სტუდენტის სწავლის საფასურს, რომელიც საჯარო უნივერსიტეტში ჩაირიცხება. ამასთან, უცნობია, როგორ დაფინანსდება კერძო უნივერსიტეტები და რა გავლენას იქონიებს ეს მათ კონკურენტუნარიანობაზე. მმართველი პარტია აცხადებს, რომ აღნიშნული ცვლილება ხელს შეუწყობს სოციალური უთანასწორობის შემცირებას და განათლების თანაბარ ხელმისაწვდომობას.
აკადემიური საზოგადოების შეფასებები
აკადემიური საზოგადოების ნაწილი გამოთქვამს შეშფოთებას იმასთან დაკავშირებით, რომ ახალი მოდელი შესაძლოა უნივერსიტეტების ავტონომიის შეზღუდვასა და მათი დაფინანსების შემცირებას ემსახურებოდეს. კრიტიკოსები აცხადებენ, რომ სახელმწიფო სრულად აკონტროლებს საჯარო უნივერსიტეტებს და სტუდენტების რაოდენობის მიხედვით დაფინანსების შეწყვეტა, შესაძლოა უნივერსიტეტების ბიუჯეტის მნიშვნელოვან შემცირებას და შესაბამისად, განათლების ხარისხის გაუარესებასაც კი იწვევდეს.
გარდა ამისა, არსებობს მოსაზრება, რომ უფასო უმაღლესი განათლების შეთავაზება პოპულისტური ნაბიჯია, რომელიც მიზნად ისახავს საზოგადოების მხარდაჭერის მოპოვებას მოახლოებული არჩევნების წინ. კრიტიკოსები ასევე აღნიშნავენ, რომ მთავრობას არ წარმოუდგენია დეტალური გეგმა იმის შესახებ, თუ როგორ მოხდება ახალი მოდელის ეფექტიანი იმპლემენტაცია და რა გავლენას იქონიებს იგი მთლიანად საგანმანათლებლო სისტემაზე.
მომავალი პერსპექტივები
უმაღლესი განათლების დაფინანსების მოდელის ცვლილებები მნიშვნელოვან გავლენას იქონიებს საქართველოს საგანმანათლებლო სისტემაზე. მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ გაითვალისწინოს აკადემიური საზოგადოების მოსაზრებები და შეიმუშაოს ისეთი მოდელი, რომელიც ხელს შეუწყობს განათლების ხარისხის გაუმჯობესებას, უნივერსიტეტების ავტონომიის დაცვასა და თანაბარი შესაძლებლობების შექმნას ყველა მოქალაქისთვის. დისკუსია აღნიშნულ საკითხზე სავარაუდოდ გაგრძელდება და გადაწყვეტილება მიღებული იქნება ფართო საზოგადოებრივი განხილვის შედეგად.
